รู้จัก “ปีศาจเหนียน” ตำนานและที่มาของการจุดประทัดในวันตรุษจีน

วันตรุษจีน คือวันขึ้นปีใหม่ตามปฏิทินจีน และยังถือเป็นเทศกาลสำคัญของชาวจีน โดยในทุกๆ ปีเมื่อถึงวันตรุษจีน บรรดาลูกหลานครอบครัวชาวจีนก็จะหยุดงานหรือหยุดเรียนมาอยู่กันพร้อมหน้า และร่วมกันเฉลิมฉลองวันขึ้นปีใหม่ มีการสวมใส่เสื้อผ้าสีแดงสวยงาม มีการจับจ่ายซื้อของไหว้เจ้าและการไหว้ขอพรจากผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือ
จะสังเกตเห็นว่า เมื่อใกล้ถึงเทศกาลตรุษจีน ตามบ้านเรือนของลูกหลานชาวจีนจะมีการประดับประดาด้วยกระดาษและโคมสีแดง นอกจากนี้ยังมีการจุดประทัดสีแดงที่ส่งเสียงดังสนั่นหวั่นไหวในวันตรุษจีนอีกด้วย ซึ่งการประดับโคมสีแดงและการจุดประทัดนั้นมีที่มาจากตำนาน “ปีศาจเหนียน” ตำนานที่กล่าวถึงสัตว์สี่เท้าที่ทั้งดุร้ายและน่ากลัว มีขนรุงรังที่หัว ลำตัวใหญ่เป็นสองเท่าของสิงโตและมีเขี้ยวแหลมคม
ตำนาน “ปีศาจเหนียน” ที่มาของการจุดประทัดในวันตรุษจีน

เล่ากันว่า ประเทศจีนในสมัยโบราณมีปีศาจอยู่ตนหนึ่งนามว่า “เหนียน” (年) เป็นสัตว์สี่เท้าที่มีขนรุงรังที่หัว มีลำตัวใหญ่กว่าสิงโตถึงสองเท่าและมีเขี้ยวที่แหลมคม อาศัยอยู่ในทะเลลึกมาเป็นเวลานาน และมักจะชอบออกมาอาละวาดสร้างความวุ่นวายและความเดือดร้อนให้ชาวบ้าน จนวันหนึ่งปีศาจเหนียนถูกสวรรค์ลงโทษโดยการสาปให้เป็นหิน และในทุกๆ วันสิ้นปีหรือวันก่อนตรุษจีนหนึ่งวันคำสาปจะคลาย ปีศาจเหนียนจะกลับเป็นร่างเดิมและออกอาละวาด สร้างความหวาดกลัวให้ชาวบ้านเช่นเคย กระทั่งวันหนึ่งได้มีชายแก่ท่าทางลึกลับผู้หนึ่งเข้ามายังหมู่บ้านและอาสาจะปราบปีศาจเหนียนให้ด้วยตัวเอง แต่ก็ไม่มีใครเชื่อ จนเมื่อถึงเวลาที่ปีศาจเหนียนออกอาละวาด ชายแก่ผู้นั้นก็ออกไปยืนอยู่ต่อหน้าปีศาจเหนียนอย่างไม่เกรงกลัว เขาสวมใส่เสื้อสีแดง ในมือถือโคมไฟสีแดงพร้อมกับจุดประทัดสีแดงเกิดเป็นเสียงดังสนั่นหวั่นไหว ทำให้ปีศาจเหนียนตกใจกลัวและหนีไปในที่สุด

เมื่อหมู่บ้านกลับมาสงบตามเดิม ชายแก่ผู้นั้นก็หายตัวไปอย่างลึกลับ ไม่มีใครรู้ว่าเขาเป็นใครและมาจากไหน รู้เพียงแต่ว่าเขาคือผู้ที่ปราบปีศาจเหนียนและได้ทิ้งวิธีการปราบปีศาจเหนียนเอาไว้ให้ และทุกๆ ครั้งเมื่อถึงวันสิ้นปี ชาวบ้านจะพากันประดับตกแต่งบ้านด้วยโคมสีแดง สวมใส่เสื้อผ้าสีแดง พร้อมกับจุดประทัดสีแดงเพื่อให้เกิดเสียงดัง กลายเป็นประเพณีในวันตรุษจีนที่ปฏิบัติต่อๆ กันมาจนถึงปัจจุบัน
สำหรับชายแก่ผู้ลึกลับที่อาสาปราบปีศาจเหนียนให้ชาวบ้านนั้น ชาวจีนเชื่อกันว่าเป็น “เง็กเซียนฮ่องเต้” ที่ได้ลงมาจากสวรรค์และแปลงกายเป็นชายแก่เพื่อมาบอกจุดอ่อนของปีศาจเหนียนนั่นก็คือกลัวสีแดง แสงไฟสีแดง และเสียงดังของประทัด และเพื่อช่วยชี้ทางให้ชาวบ้านสามารถเอาชนะปีศาจเหนียนได้นั่นเอง